Krantenartikelen

Beter lezen met muziek

door Remco Koumans. donderdag 16 juli 2009

Muziektherapie voor het brein kan ook helpen bij taalleerproblemen. Voormalig docent Wim de Zwart heeft zich als één van de weinigen in Nederland gespecialiseerdin de Johansen Sound Therapie. Zijn scepsis sloeg al snel over in enthousiasme.

In eerste instantie was hij zelf ook argwanend.Want met een geluidstherapie de leesen schrijfvaardigheid van leerlingen verbeteren,  lonk hem vreemd in de oren. Maar naarmate onderwijzerWim de Zwart zich ging verdiepen in de geluidstherapie, ontwikkeld door de Deen Kjeld Johansen, viel zijn mond open van verbazing. „Er vielen zoveel dingen op hun plek”, vertelt De Zwart. „Kinderen die vaak dagdromen in de klas, die moeite hebben om de leraar te volgen of moeilijk kunnen werken in een rumoerige omgeving. Geconfronteerd worden met het feit dat dat wel eens zou kunnen komen, omdat kinderen geluiden en taalklanken niet goed kunnen verwerken, dat was een hele openbaring.” De Zwart ging zich in de geluidstherapie verdiepen en zocht ook contact met Johansen zelf. Daar kreeg hij de details van de methode te horen. „In het kort gezegd komt het er op neer dat bij kinderen met bijvoorbeeld dyslexie de verwerking van omgevingsklanken in de jongere levensjaren verstoord kan zijn geraakt. Dat kan een erfelijke oorzaak hebben of een kind heeft bijvoorbeeld vroeger veel oorontstekingen gehad. Daardoor komen juist in de levensjaren dat je geluiden oppikt en in je hersens vastlegt diezelfde geluiden verkeerd of vervormd door. Dit kan leiden tot informatieverwerkingsproblemen, waardoor je instructies en uitleg niet goed oppikt of taal niet goed verwerkt.” De Zwart is in het dagelijks leven werkzaam als remediaal specialist op Bisschoppelijk College Broekhin. Daar krijgen jaarlijks een zevental kinderen naast de reguliere dyslexiebegeleiding ook de geluidstherapie. Die therapie houdt in dat kinderen ongeveer negen tot zestien maanden moeten luisteren naar speciaal voor hen gecomponeerde muziek. „Een leerling ondergaat een gehoortest. Daaruit komt naar voren op welke frequenties de leerling minder goed waarneemt. Als je dat weet, kun je de leerlingen muziek aanbieden die deze frequenties extra stimuleert. Hierdoor kan een leerling taal beter verwerken en beter gebruikmaken van de al aanwezige informatie in de hersenen.” Tot zover de theorie. Om te kijken of de methode ook in de praktijk werkte, zette De Zwart zijn eigen onderzoek op, dat werd uitgewerkt en geanalyseerd op de Vrije Universiteit in Amsterdam. Drie groepen leerlingen kregen dezelfde test voorgelegd. Vervolgens ging een groep dyslectische leerlingen aan de slag met de therapie, een groep dyslectische leerlingen kreeg de therapie niet en er was een groep met reguliere leerlingen zonder leerproblemen. Na ruim anderhalf jaar werden de testen nog een keer afgenomen. De groep die de geluidstherapie had gevolgd was voornamelijk wat betreft spelling, lezen en informatieverwerking sterk vooruitgegaan. Eén van de leerlingen die de therapie volgde is de inmiddels 19-jarige Mike van de Kerkhof uit Reuver. Toen hij voor het eerst hoorde dat geluid hem kon helpen bij het lezen, was hij sceptisch. „Ik dacht ‘het zal wel’. Maar na een week of drie merkte ik al verschil, het leren ging een stuk beter, vooral bij de talen zoals Engels en Nederlands.” Elke dag voor het slapen gaan zette hij de muziek op. Het zorgde er niet alleen voor dat het leren erop vooruitging. „Ik merkte ook dat ik rustiger werd. Daarnaast sliep ik beter. Het grappige was ook dat juist omdat je bepaalde frequenties beter gaat horen, de muziek telkens veranderde van klank, terwijl het steeds hetzelfde muziekstuk was.” Ondanks dat de therapie dus effect lijkt te sorteren, waarschuwt De Zwart ervoor dat de door hem gebruikte methode geen wondermiddel is. „Op school gebruik ik het alleen maar naast de gangbare behandelmethodes. Verder moeten ouders hun kinderen ook blijven motiveren.Want het is nogal wat om elke dag de discipline op te brengen om naar de muziek te luisteren. En, uiteindelijk is het ook zo dat de aanpak van dyslexie van persoon tot persoon verschilt.” Mike van de Kerkhof is in ieder geval blij te hebben doorgezet. „Als dat niet zo was geweest, had ik nu waarschijnlijk op een lager niveau gestudeerd dan dat nu het geval is.”
Voor meer informatie: mail naar

foto Vincent van den Hoogen

Luister naar muziek en lees beter!

door Cindy Cloïn. maandag 07 april 2008 Foto Vincent van den Hoogen
                                Wim de Zwart past de Johansen-IAS therapie toe. De jongen op de foto is niet de jongen in het artikel.  

Maandag 7 april 2008 - Het klinkt als appels met peren vergelijken: luister naar muziek en je gaat beter lezen en schrijven. Toch blijkt de Johansen -IAS therapie voor veel mensen met dyslexie, andere taal- en spraakproblemen of gedragsmoeilijkheden een uitkomst. "Het luisteren naar piepjes en muziekjes heeft van onze zoon een compleet ander jongetje gemaakt."

Duco (11) kampt zijn hele lagere schooltijd al met lees- en schrijfproblemen. "Hij haalde altijd de laagste score bij de leestest en deed veel langer over zijn taken dan andere kinderen. Van school kreeg hij extra opdrachten of hij moest nablijven totdat zijn taken af waren", vertelt zijn moeder Roos Spee. "Mijn kind werd als probleem gezien. Wij zagen vooral dat hij niet lekker in zijn vel zat, maar je weet niet hoe je het op moet lossen. Duco werd een heel stil jongetje zonder zelfvertrouwen. We hebben in de loop van de jaren allerlei testen laten doen en daaruit bleek dat er niets mis is met zijn intelligentie, maar dat hij dyslectisch is." Bij nogal wat kinderen gaat er in de eerste levensjaren wat mis met de spraak-taalontwikkeling. Dat kan aangeboren zijn, maar bijvoorbeeld ook veroorzaakt worden omdat een kind vaak oorontstekingen heeft gehad. Mogelijk gevolg hiervan is dat kinderen moeite hebben met de fonologische verwerking van informatie. Dit is iets anders dan een slecht gehoor. Soms hebben deze kinderen dyslexie, maar ze kunnen ook een ander taal-spraakprobleem ontwikkelen.

Orthopedagoog Antje van Uden- Van Leur: "Iemand bij wie de taalcentra slecht ontwikkeld zijn, kan klanken binnen lettergrepen of zelfs complete woorden of zinnen met elkaar verwarren. Zij horen bijvoorbeeld geen verschil tussen de woorden 'oog' of 'oor'. Dat betekent dat iemand erg zijn best moet doen om te begrijpen wat er tegen hem of haar wordt gezegd. Concentratie in een rumoerige ruimte, zoals bij groepswerk in een klas of op een verjaardagsfeestje, is lastig omdat ze de informatie niet goed kunnen onderscheiden. Lezen en schrijven kosten grote moeite, waardoor een kind ook gedragsproblemen kan ontwikkelen."

Remediaal specialist Wim de Zwart behandelt al jaren kinderen met dyslexie op het Broekhin College in Roermond. "Een paar jaar geleden hoorde ik van een nieuw soort therapie die in Denemarken is ontwikkeld door Dr. Johansen. Hij stelt speciale muziekcd's samen, die afgestemd worden op de gehoorcurves van dat ene specifieke kind of volwassene. Vaak zie je dat iemand met een taal- of spraakstoornis bepaalde klanken niet of slecht kan onderscheiden. Met de muziek worden de taalcentra in de hersenen gestimuleerd en worden er verbindingen hersteld. Door te luisteren, leren ze beter gebruik te maken van de informatie die binnenkomt."

De Zwart verdiepte zich uitgebreid in de therapie van Johansen en is nu een van de twee mensen in Nederland die de speciale, persoonlijk afgestemde muziekcd's kan maken. "Het is gebaseerd op klassieke muziek, maar bestaat uit instrumentale klanken en geluiden."
Volgens De Zwart is het voor het uiteindelijke resultaat wel van belang dat naast deze fonologische- stimulatietherapie ook de normale behandeling voor dyslexie (remedial teaching) doorgaat.

Duco en zijn ouders hoorden via orthopedagoog Antje van Uden over de Johansen-IAS therapie (J-IAS) en besloten 'muziekjes te gaan beluisteren'. "Duco moest zes dagen per week, tien minuten per dag naar de muziekcd luisteren. Hij luisterde meestal voordat hij ging slapen. Elke twee maanden gingen we terug naar Antje van Uden en werd er een nieuw audiogram gemaakt, waarop je de verbeteringen kon zien. Hij werd ook steeds rustiger. Eindelijk werd onze zoon serieus genomen. Hem werd niet langer verweten dat hij zijn best niet zou doen."

In de reguliere behandelingswereld voor kinderen met taal- of gedragsproblemen wordt de J-IAS nog niet vaak gebruikt. De Zwart: "Terwijl uit een pilotstudie aan het Broekhin College (uitgewerkt aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, red.) blijkt dat kinderen die deze therapie bovenop hun reguliere behandeling hebben gehad aanmerkelijk betere scores halen voor lezen en schrijven."

De therapie duurt gemiddeld negen tot zestien maanden. De geleidelijke aanpak zorgt voor langdurige stabiele verandering. Bij Duco is de therapie al afgebouwd. Spee: "Hij is een stuk rustiger en gelukkiger geworden, hij functioneert beter op school. Hij krijgt voortaan zijn taken af op school en pakt uit zichzelf een boek om te lezen. Duco heeft absoluut meer zelfvertrouwen gekregen."

Van Uden: "Dyslexie kun je niet genezen, maar je kunt er wel wat aan doen. Als iemand makkelijker de klankstructuur van woorden kan analyseren, lukt het sneller te lezen en beter te schrijven/spellen. Een ander groot voordeel is dat de concentratie verbetert van mensen die de fonologische stimulering hebben gehad. Behalve kinderen met taalproblemen, kunnen bijvoorbeeld ook kinderen met autistische stoornissen en ADHD baat hebben bij deze therapie."

http://www.johansen-ias.nl of stuur een mail naar

De namen van Duco en zijn moeder zijn om privacyredenen gefingeerd.